Perspectives on Belarus from the European Union, Lithuania, Ukraine, and Russia.
On August 9, Presidential elections took place in the Republic of Belarus. The incumbent President, Aleksandr Lukashenko, claimed 80% of the vote that has been widely regarded as rigged. A number of critical violations have been reported, no independent observers were allowed to participate and the electoral process did not meet the international standards of democracy. Therefore, publicly announced evidence showed that the election was neither fair, nor transparent.
The citizens of Belarus have not accepted the result numbers and have taken to the streets to protest peacefully against Lukashenko who has been ruling the country for 25 years with an iron fist. The protesters were confronted with police brutality and excessive force. Meanwhile, Lukashenko’s political opponent, Svetlana Tikhanovskaya has fled to Lithuania for security purposes.
Belarus is considered as the most authoritarian country in Europe and is often branded as the last “dictatorship in Europe”. Belarus has been witnessing manipulated elections for the past three decades; however, this time the situation is different and people have been fed up with the Lukashenko regime. High levels of corruption and nepotism; high unemployment and COVID-19 mismanagement pushed people to become increasingly skeptical and dissatisfied with the regime.
Lukashenko has been adopting bold measures such as cutting off the internet and deployment of national troops where the latter is considered to be the most radical measure during his rule. While he’s been undermining the Belarusian economy from the top by knocking Belarus offline (IT sector constitutes 6% of Belarusian GDP), workers strikes have been exerting pressure from the bottom by leaving the country running on its limited oil and other reserves.
What stands in the way between the regime and citizens is the police, their loyalty to the country or the President, will determine the future of the Belarus. As the situation is still unfolding, the Young Professional Advisors reflect on the current situation in Belarus from different angles including the European Union, Lithuanian, Ukranian, and Russian perspectives. All contributing authors have provided their unique insight from a local perspective.
A look at Belarus from Russian binoculars
Russia finds itself in a very unique position and is very interested in how the situation evolves further in Belarus. The government sees it as an imminent threat to its security architecture. Russia has a strong record of ensuring its interest in the so-called “near abroad” countries, referring to former republics that emerged after the dissolution of the Soviet Union. However, the peculiar constellation of factors in place, puzzles Moscow and forces the government to adopt a wait-and-see position.
Belarus serves as a buffer state between NATO countries and Russia. Moscow cannot afford to deteriorate its relations with Belarus; however, it does not intend to meddle in its domestic affairs. For one, the unrest appears to be purely anti-Lukashenko and although Russia is interested in the continuation of cooperation with the long-standing partner; similarly, it is also interested in further integration with Belarus and preservation of the existing balance of power which is now being contested by the opposition. The fragile anti-Lukashenko riot risks turning into anti-Russian. Nevertheless, in the light of close attention from Western partners, Russian President, Vladimir Putin, cannot take a completely passive stance either.
The internal turmoil in Belarus can produce consequences for Russia. Moscow is now afraid that the Belarusian example may create a blueprint for Russians who have been consistently becoming more sceptical of the current government at home. A potential success on the part of the protesters in Belarus may jeopardize the prevailing “stability” in Moscow.
The unrest in Belarus is a domestic matter although Lukashenko expresses his constant concerns over NATO movement along the Belarusian borders. Putin in his turn refrains from any direct interference and expects the West to follow suit. Putin’s readiness to provide support as part of the union state and the Collective Security Treaty Organization (CSTO) should be perceived as an intimidating factor for both protesters and the West for multiple reasons. Suffice it to mention, that members of the CSTO can resort to the use of force only in case of external aggression.
Despite concerns for Russia’s interference, Putin apparently prefers Belarusians to weather their political storm on their own. For Putin, the change in leadership does not seem relevant as long as the successor is benevolent to Russia and is interested in further integration. After all, it was Lukashenko who acted more belligerent towards Moscow in the run-up to presidential elections, not the opposition.
Is Belarus the next Ukraine?
As other European countries, Ukraine also has doubts on the legitimacy of the Belarusian presidential elections. During an interview for the Euronews, the Ukrainian President Volodymyr Zelensky proposed new elections. The Ukrainian leader stated that he would hold another vote in one month and would invite international observers if he was Alexander Lukashenko. According to Zelensky, Lukashenko should not fear new elections. If he got 80% of votes, then he could make it again, this time transparently.
Later, the Foreign Minister of Ukraine Dmytro Kuleba announced that Ukraine had frozen the dialogue with Belarus. Even though Belarus did not recognize Russia’s annexation of Ukrainian Crimea and hosted discussions on the conflict in Donbas,it did not help Lukashenko to get support from Ukraine. At the same time, Kuleba considered the option for Belarusians wishing to escape political persecution at home to cross the Ukrainian border and get the special permission to stay there.
The protests in Belarus are reminiscent of the Ukrainian revolution in 2014. Both nations wanted to have more democracy in their countries. The difference is the way how it was launched and organized. First of all, in Ukraine, many assembly members supported the opposition whereas in Belarus the parliamentary opposition is weak. Moreover, in Ukraine, people built tents and demonstrated for weeks nonstop, in Belarus, on the other hand, the government uses brutal crackdowns to prohibit tents and people gatherings. Finally, in Ukraine a critical factor was the army which declared itself neutral, whereas in Belarus, this has not happened yet.
Ukraine seeks for closer ties with the EU whereas Belarus rejects any assistance coming from the EU because the regime views the EU involvement as a direct threat to the government. Ukraine wishes peace and stability in Belarus. However, Lukashenko does not hear people in his country and shows his military potentials to protestors offending them literally and in fact.
Lithuania calling
Lithuania was the first country to react to the situation in Belarus. Lithuania and Belarus have a long history between them, which has helped create a special bond despite their differences. The symbolic action of such a massive support took place on 23 August 1989, the commemoration day of Molotov-Ribbentrop pact. While still annexed by the Soviet Union, Lithuania, Latvia and Estonia formed the Human Chain called the Baltic way from Vilnius to Tallinn that day. More than two million people gathered back then. This time, to support peaceful protests of Belarussians, more than 50,000 people in Lithuania made a human chain of 35 kilometres from Vilnius to the border with Belarus. The action was joined by Lithuanian communities and supporters in around 27 other countries.
Though Lukashenko’s regime is blaming Lithuania for provoking, mobilizing troops or using other propagandic arguments of foreign interference, Lithuania’s position reflects the fight for freedom, respect and fundamental human rights. It does not seem to be a geopolitical power game, Lithuanians, including citizens and authorities, feel passionate and supportive because most of them went through the same path towards democracy, independence and sovereignty.
Being one of the key advocates of the EU Eastern Partnership Programme, Vilnius, the capital of Lithuania, has been known as the capital of the Belarusian opposition, hiding from the regime and forming civil society initiatives. Even in the case of former presidential candidate Svetlana Thikhanovskaya, she and her key staffers had Lithuanian visas, her children were brought to Lithuania even before the election in order to guarantee security. Currently, she is residing in Vilnius and shaping key messages on behalf of protesters not only for the regime, but for the international audience as well.
Lithuania in cooperation with regional partners, in particula Poland, Ukraine, Latvia and Estonia, has become a mediator and an agenda setter for the EU in terms of its response to Belarusian political crisis. Having a firm position and reacting quickly with openly declared points (to hold emergency meetings, impose individual sanctions, call the election illegitimate) have become key driving forces compared to rather late and moderate voices from other EU member states.
The European Union on Belarus
The EU supports the self-determination of the Belarusian people and their “desire for democratic change”, without however rendering itself a player that takes major action inside Belarus. So far, the EU appears to approach the incidents in Belarus with caution trying to learn from bad past experiences such as the one with Ukraine where Europe stood powerless to impact events on the ground.
On Wednesday, the European Union took a step in the right direction by holding an emergency summit devoted to Belarus, in which the EU refused the results of the recent elections as characterized them as “neither free nor fair”. At the same time, the parties that jointly constitute a majority in the European parliament urge for new elections that will be supervised by independent bodies.
The EU also prepares sanctions against individuals that were involved in the serious human rights crackdown and violence that took place in Belarus. It is worth mentioning that no sanctions against companies or the whole country are currently under consideration. The European commission will also channel $63 millions away from Lukashenko’s regime and direct part of the relatively small amount to independent media, victims of violence and civil society.
However, the EU must have to consider that the protests in Belarus are not about that country’s place in the geopolitical struggle between Russia and the West. They are about the struggle between the citizens of Belarus and the Lukashenko regime. What we know from past experiences is that sanctions usually do not achieve a desired outcome. Moreover, this could push Lukashenko to fall in Putin’s arms, a country which is worried about the possibility of a successful pro-Western Revolution in Belarus. It should also be noted that Putin was the first to congratulate Lukashenko on his victory, before the results were final.
Considering present safety and geostrategic concerns, the EU should take a more proactive role on Belarus and do more than impose sanctions on Belarus. The EU should push for a closer coordination between the EU and international organisations to approach the social unrest and protests in Belarus. Close coordination between the EU and international orgnisations is crucial to deter Lukashenka’s further use of force against civilians. Moreover, the West could pressure Lukashenka by offering financial incentives and further assistance on COVID-19 relief package. Most importantly, the West must send a clear message to Putin not to intervene unilaterally in Belarus, something the West failed to do in Ukraine.
A message from United Europe
The situation in Belarus impacts Europe as a whole; the shockingly violent response to those peaceful protests and tourture perpetrated by the security forces against the country’s citizens must be condemned. As Young Professional Advisors of United Europe, coming from all across the continent, we express our deep concern of the situation in Belarus we have been following since the election day.
As people keep peacefully protesting for their rights and requesting new democratically arranged free and transparent elections, we call on Belarusian authorities to release all detainees unconditionally and provide all necessary health support for those injured severely.
We welcome steps taken by the EU in supporting Belarusian nation and requesting the authorities to take their responsibility for violating human rights and using excessive force against peaceful protesters.
Civil actions taken in recent days show that the Belarusian society deserves openness and freedom, therefore, all necessary diplomatic tools should be provided to build such competences and strengthen leadership and civic space.
Οπτικές από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), Λιθουανία, Ουκρανία και Ρωσία για τις εξελίξεις στην Λευκορωσία.
Στις 9 Αυγούστου 2020, έλαβαν χώρα προεδρικές εκλογές στην Δημοκρατία της Λευκορωσίας. Ο εν ενεργεία πρόεδρος, Αλεξάντρ Λουκασένκο ισχυρίστηκε ότι κέρδισε το 80% των ψήφων στις εκλογές που θεωρούνται νοθευμένες. Μια σειρά από σοβαρές παρατυπίες αναφέρθηκαν, κανένας διεθνής παρατηρητής δεν επετράπη να συμμετέχει στην εκλογική διαδικασία η οποία δεν πληρούσε τις διεθνείς δημοκρατικές προδιαγραφές. Τα στοιχεία που ήρθαν στην δημοσιότητα κατέδειξαν ότι οι εκλογές δεν ήταν ούτε δίκαιες, ούτε διαφανείς.
Οι πολίτες της Λευκορωσίας δεν δέχτηκαν τα αποτελέσματα και ξεκίνησαν να διαδηλώνουν ειρηνικά ενάντια στον Λουκασένκο, ο οποίος κυβερνά την χώρα με σιδηρά πειθαρχία τα τελευταία 25 χρόνια. Οι διαδηλωτές αντιμετωπίστηκαν με υπέρμετρη αστυνομική βία. Παράλληλα, η πολιτική αντίπαλος του Λουκασένκο, Σβετλάνα Τιχανόβσκαγια διέφυγε στην Λιθουανία για λόγους ασφάλειας.
Η Λευκορωσία θεωρείται η πιο αυταρχική χώρα της Ευρώπης και συχνά αναφέρεται σαν την «τελευταία δικτατορία της Ευρώπης». Η Λευκορωσία έχει γίνει μάρτυρας χειραγωγημένων εκλογών τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, αλλά αυτήν την φορά η κατάσταση ήταν διαφορετική, καθώς οι πολίτες είχαν αγανακτήσει με το καθεστώς Λουκασένκο. Τα υψηλά επίπεδο διαφθοράς και νεποτισμού, η υψηλή ανεργία αλλά και η κακή διαχείριση της πανδημίας του COVID-19 οδήγησαν τους πολίτες να είναι αρκετά προβληματισμένοι και δυσαρεστημένοι με το καθεστώς.
Ο Λουκασένκο εφάρμοσε τα πιο δραστικά μέτρα της προεδρίας του, όπως η διακοπή λειτουργίας του Ίντερνετ και η ανάπτυξη στρατευμάτων. Παράλληλα με την ζημιά στην οικονομία λόγω της διακοπής του Ίντερνετ (ο τομέας της Πληροφορικής αναλογεί στο 6% του ΑΕΠ της Λευκορωσίας), απεργίες ασκούσαν περεταίρω πίεση, αφήνοντας την χώρα με χαμηλά αποθέματα πετρελαίου και άλλων πόρων.
Καθοριστικό παράγοντα αναμένεται να διαδραματίσει η Αστυνομία, η αφοσίωση της οποίας στον πρόεδρο ή στον λαό της Λευκορωσίας θα προσδιορίσει το μέλλον της χώρας. Δεδομένου ότι η κατάσταση δεν έχει ακόμα στερεοποιηθεί, νέοι επαγγελματίες, που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Young Professional Advisors προσεγγίζουν τα γεγονότα υπό διαφορετικές σκοπιές, όπως αυτές της ΕΕ, της Λιθουανίας, της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Οι συγγραφείς που συμμετέχουν στο συγκεκριμένο άρθρο παρέχουν πληροφορίες από ένα τοπικό πρίσμα.
Η οπτική της Ρωσίας
Η Ρωσία βρίσκεται σε μια ιδιαίτερη θέση και διατηρεί έντονο ενδιαφέρον στην εξέλιξη της κατάστασης στην Λευκορωσία. Η Ρωσική κυβέρνηση βλέπει την κατάσταση ως μια άμεση απειλή για την ασφάλειά της. Η Ρωσία έχει λάβει ισχυρές πρωτοβουλίες για να εξασφαλίσει τα συμφέροντά της στις γειτονικές χώρες, οι οποίες δεν είναι άλλες από αυτές που προέκυψαν μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Ωστόσο, η περίπλοκη σύνθεση παραγόντων, προβληματίζει την Μόσχα και την αναγκάζει να διατηρεί στάση αναμονής.
Η Λευκορωσία αποτελεί ένα ουδέτερο κράτος μεταξύ της Ρωσίας και των χωρών του ΝΑΤΟ. Η Μόσχα δεν έχει την πολυτέλεια να επιδεινώσει τις σχέσεις της με την Λευκορωσία, αλλά δεν σκοπεύει να εμπλακεί με τις εσωτερικές της υποθέσεις. Ενώ κοινό αίσθημα φαίνεται να είναι εναντίον του Λουκασένκο και η Ρωσία ενδιαφέρεται να συνεχίσει την συνεργασία με τον για χρόνια συμμάχου της, αλλά παράλληλα ενδιαφέρεται και για την περεταίρω συνεργασία με την Λευκορωσία και την διατήρηση του παρόντος συσχετισμού δυνάμεων που απειλεί η αντιπολίτευση. Οι διαδηλώσεις κατά του Λουκασένκο μπορούν να μετατραπούν σε διαδηλώσεις κατά της Ρωσίας. Εντούτοις, δεδομένης της προσοχής του δυτικού κόσμου στις εξελίξεις, ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλάντιμιρ Πούτιν δεν μπορεί να διατηρήσει μια εντελώς παθητική στάση.
Η εσωτερική αστάθεια στην Λευκορωσία μπορεί να δημιουργήσει αρνητικές εξελίξεις και στην Ρωσία. Η Μόσχα είναι ανήσυχη ότι το παράδειγμα της Λευκορωσίας μπορεί να δημιουργήσει προηγούμενο και Ρώσοι πολίτες που είναι δυσαρεστημένοι με την στάση της κυβέρνησης να επιχειρήσουν το ίδιο στην Ρωσία. Μια πιθανή επιτυχία των διαδηλώσεων στην Λευκορωσία μπορεί να βάλει σε κίνδυνο την σταθερότητα στην Μόσχα.
Η αναταραχή στην Λευκορωσία είναι εσωτερικό ζήτημα, ωστόσο ο Λουκασένκο εκφράζει συνεχώς ανησυχίες για κινήσεις του ΝΑΤΟ κατά μήκος των συνόρων της Λευκορωσίας. Από την πλευρά του, ο Πούτιν αποφεύγει την απευθείας ανάμειξη και περιμένει από την Δύση να πράξει με τον ίδιο τρόπο. Η ετοιμότητα του Πούτιν να παρέχει άμεση υποστήριξη στα πλαίσια του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας (ΟΣΣΑ) μπορεί να εκληφθεί ως ένας απειλητικός παράγοντας για τους διαδηλωτές αλλά και για την Δύση για πολλαπλούς λόγους. Αξίζει ωστόσο να αναφερθεί ότι τα μέλη του ΟΣΣΑ μπορούν να προβούν στην χρήση βίας μόνο στην περίπτωση επιθετικότητας από μη μέλος.
Παρά τις ανησυχίες για την ανάμειξη της Ρωσίας, ο Πούτιν φαίνεται ότι προτιμά να χαράξουν οι Λευκορώσοι το πολιτικό τους μέλλον. Για τον Πούτιν, η αλλαγή στην ηγεσία δεν μοιάζει και πολύ προβληματική με την προϋπόθεση ότι ο επόμενος ηγέτης παραμένει προσηλωμένος στην Ρωσία και στην περεταίρω σύσφιξη των σχέσεων. Εν τέλει, κατά τα την προεκλογική περίοδο, ο Λουκασένκο διατήρησε επιθετική στάση απέναντι στην Ρωσία και όχι η αντιπολίτευση.
Είναι η Λευκορωσία η επόμενη «Ουκρανία»?
Όπως και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, έτσι και η Ουκρανία έχει αμφιβολίες για την νομιμότητα των προεδρικών εκλογών στην Λευκορωσία. Κατά την διάρκεια συνέντευξης στο Euronews, ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολόντιμιρ Ζελένσκι πρότεινε νέες εκλογές. Ο Ουκρανός ηγέτης ανέφερε ότι θα διοργάνωνε νέα εκλογική διαδικασία μέσα σε ένα μήνα και θα καλωσόριζε διεθνής παρατηρητές εάν ήταν στην θέση του Λουκασένκο. Σύμφωνα με τον Ζελένσκι, ο Λουκασένκο δεν πρέπει να φοβάται νέες εκλογές. Εάν έλαβε το 80% των ψήφων, τότε θα μπορούσε να το κάνει ξανά, αλλά αυτή την φορά με διαφάνεια.
Αργότερα, ο υπουργός εξωτερικών της Ουκρανίας, Ντμίτρο Κουλέμπα ανακοίνωσε πως η Ουκρανία «παγώνει» τον διάλογο με την Λευκορωσία. Παρά το γεγονός ότι η Λευκορωσία δεν αναγνωρίζει την προσάρτηση της Κριμαίας στην Ρωσία και φιλοξένησε στο παρελθόν συζητήσεις για τις εχθροπραξίες στην περιοχή του Ντονμπάς, ο Λουκασένκο δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την υποστήριξη της Ουκρανίας. Παράλληλα, ο Κουλέμπα εξετάζει την πιθανότητα να δώσει σε Λευκορώσους που διαφεύγουν πολιτική καταδίωξη στην πατρίδα τους να περάσουν τα Ουκρανικά σύνορα και να λάβουν ειδική άδεια παραμονής.
Οι διαδηλώσεις στην Λευκορωσία αποτελούν μια ενθύμηση της Ουκρανικής επανάστασης του 2014. Και οι δύο χώρες επιθυμούσαν περισσότερη δημοκρατία. Η διαφορές εντοπίζονται στο πως εκκινήθηκε και οργανώθηκε η προσπάθεια. Αρχικά, στην Ουκρανία, πολλά μέλη του κοινοβουλίου υποστήριξαν την αντιπολίτευση, ενώ στην Λευκορωσία η ενδοκοινοβουλευτική αντιπολίτευση παραμένει ασθενής. Ακόμη, στην Ουκρανία, πολίτες έστησαν σκηνές και διαδήλωσαν για εβδομάδες χωρίς σταματημό, ενώ στην Λευκορωσία η κυβέρνηση επιστρατεύει θηριώδεις επιθέσεις για την αποτροπή στησίματος σκηνών και συγκεντρώσεων. Τέλος, στην Ουκρανία ο στρατός διατήρησε την ουδετερότητα, ωστόσο, δεν έγινε το ίδιο στην Λευκορωσία.
Η Ουκρανία επιδιώκει στενότερες σχέσης με την ΕΕ, ενώ η Λευκορωσία απορρίπτει κάθε βοήθεια από την ΕΕ διότι θεωρεί την ανάμειξη της σας απειλή προς την κυβέρνηση. Η Ουκρανία προσβλέπει στην ειρήνη και την σταθερότητα στην Λευκορωσία. Ωστόσο, ο Λουκασένκο φαίνεται να μην αφουγκράζεται του Λευκορώσους και απειλεί τους διαδηλωτές με χρήση στρατιωτικής βίας.
Ο ρόλος της Λιθουανίας
Η Λιθουανία ήταν η πρώτη χώρα που αντέδρασε στις εξελίξεις στην Λευκορωσία. Η Λιθουανία και η Λευκορωσία μοιράζονται μια μακρά ιστορία που συνέβαλε στην δημιουργία ενός ειδικού δεσμού παρά τις διαφορές. Μια συμβολική πράξη υπέρμετρης υποστήριξης έλαβε χώρα στις 23 Αυγούστου του 1989, κατά την εκδήλωση μνήμης της συνθήκης Μολότοφ-Ρίμπεντροπ. Ενώ ήταν ακόμη υπό Σοβιετική διοίκηση, η Λιθουανία, η Λετονία και η Εσθονία σχημάτισαν μια ανθρώπινη αλυσίδα από το Βίλνιους μέχρι το Τάλλιν. Αυτή την φορά, στην προσπάθεια τους να ενισχύσουν τον αγώνα των Λευκορώσων, περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι σχημάτισαν μια ανθρώπινη αλυσίδα 35 χιλιομέτρων από το Βίλνιους μέχρι τα σύνορα με την Λευκορωσία. Στην πρωτοβουλία έλαβαν μέρος και Λιθουανικές κοινότητες και άλλοι υποστηρικτές σε περίπου 27 ακόμη χώρες.
Ενώ το καθεστώς του Λουκασένκο κατηγορεί την Λιθουανία για προκλήσεις, στρατιωτική κινητοποίηση ή χρησιμοποιώντας άλλα προπαγανδιστικά επιχειρήματα για εμπλοκή, η στάση της Λιθουανίας πρεσβεύει τον αγώνα για ελευθερία, σεβασμό και θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν διαφαίνεται να είναι ένα γεωπολιτικό παιχνίδι δύναμης. Οι Λιθουανοί πολίτες αλλά και οι αρχές δείχνουν πάθος και υποστήριξη επειδή οι περισσότεροι βάδισαν το ίδιο μονοπάτι στην πορεία τους για δημοκρατία, ανεξαρτησία και εθνική κυριαρχία.
Όντας ένας παράγοντας κλειδί της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης, το Βίλνιους είναι γνωστό ως η έδρα της Λευκορωσικής αντιπολίτευσης, μέλη της οποίας έχουν διαφύγει από το καθεστώς και εκκινούν διάφορες πρωτοβουλίες. Ακόμη και η πρώην υποψήφια πρόεδρος Σβετλάνα Τιχανόβσκαγια αλλά και οι συνεργάτες της είχαν λάβει βίζα από την Λιθουανία, τα παιδιά της είχαν μεταφερθεί στην Λιθουανία πριν τις εκλογές για να εξασφαλιστεί η ασφάλειά τους. Αυτή την στιγμή η Τιχανόβσκαγια διαμένει στο Βίλνιους από όπου εκπέμπει μηνύματα για λογαριασμό των διαδηλωτών, τόσο προς το καθεστώς Λουκασένκο όσο και προς την διεθνή κοινότητα.
Η Λιθουανία, σε συνεργασία με άλλες χώρες όπως η Πολωνία, η Ουκρανία, η Λετονία και η Εσθονία έλαβε τον ρόλο διαμεσολαβητή και του δημιουργού της ατζέντας της ΕΕ όσον αφορά την διαχείριση της πολιτικής κρίσης στην Λευκορωσία. ‘Έχοντας πάρει μια ισχυρή θέση, και αντιδρώντας γρήγορα με δημοσίως εκπεφρασμένες προτάσεις (έκτακτες συναντήσεις, επιβολή ατομικών κυρώσεων, ανακήρυξη των εκλογών ως παράνομες) η Λιθουανία αποτελεί μια αποφασιστική δύναμη σε σχέση με τις μάλλον αργοπορημένες και χλιαρές φωνές άλλων μελών της ΕΕ.
Η Λευκορωσία υπό το πρίσμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η ΕΕ υποστηρίζει την αυτοδιάθεση των Λευκορώσων και την «επιθυμία τους για δημοκρατική αλλαγή», χωρίς ωστόσο αποφεύγει να προχωρήσει σε σημαντικές ενέργειες στο εσωτερικό της χώρας. Μέχρι τώρα, η ΕΕ φαίνεται να προσεγγίζει τα γεγονότα στην Λευκορωσία με ιδιαίτερη προσοχή, μαθαίνοντας παράλληλα από αρνητικές εμπειρίες του παρελθόντος, όπως αυτή της Ουκρανίας, όπου αποδείχθηκε ανήμπορη να επηρεάσει τα γεγονότα στην πράξη.
Η ΕΕ κινήθηκε προς την σωστή κατεύθυνση και διοργάνωσε μια επείγουσα συνάντηση αφιερωμένη στην Λευκορωσία, κατά την οποία δεν αναγνώρισε τα αποτελέσματα των τελευταίων εκλογών και τις χαρακτήρισε «ούτε ελεύθερες, ούτε δίκαιες». Παράλληλα, κόμματα που μαζί αποτελούν πλειοψηφία στο Ευρωκοινοβούλιο ζήτησαν νέες εκλογές τις οποίες θα επιτηρούν διεθνείς παρατηρητές.
Η ΕΕ ετοιμάζει επίσης κυρώσεις για άτομα που ενεπλάκησαν στην σοβαρή καταστρατήγηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην άσκηση βίας στην Λευκορωσία. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κυρώσεις δεν στοχοποιούν επιχειρήσεις ή την χώρα στο σύνολό της. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ακύρωσε την συνδρομή 63 εκατομμυρίων δολαρίων στο καθεστώς του Λουκασένκο και διοχέτευσε μικρό μέρος του ποσού στην ανεξάρτητη δημοσιογραφία, θύματα βίας και στην κοινωνία των πολιτών.
Σε κάθε περίπτωση, η ΕΕ πρέπει να λάβει υπόψη ότι οι διαδηλώσεις στην Λευκορωσία δεν αφορούν την θέση της χώρας στην γεωπολιτική διαμάχη μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Αντ’ αυτού, αφορούν τον αγώνα των πολιτών ενάντια στο καθεστώς Λουκασένκο. Αυτό που έχει γίνει κατανοητό από το παρελθόν είναι ότι οι κυρώσεις δεν πετυχαίνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Επίσης, οι κυρώσεις μπορεί να φέρουν τον Λουκασένκο πιο κοντά στην Ρωσία του Πούτιν η οποία δείχνει ανησυχία για μια ενδεχόμενη επιτυχημένη επανάσταση στην Λευκορωσία που έχει προσήλωση στην Δύση. Έχει αξία να σημειωθεί ότι ο Πούτιν ήταν ο πρώτος που συνεχάρη του Λουκασένκο για την νίκη του, πριν μάλιστα τα αποτελέσματα οριστικοποιηθούν.
Δεδομένων των τωρινών ζητημάτων ασφάλειας και γεωστρατηγικής, η ΕΕ οφείλει να διαδραματίσει έναν περισσότερο προληπτικό ρόλο στην Λευκορωσία και να πράξει περισσότερα από την επιβολή κυρώσεων. Η ΕΕ πρέπει να πιέσει για στενότερη συνεργασία μεταξύ των χωρών της ‘Ένωσης αλλά της διεθνής κοινότητας για στην προσέγγιση της κοινωνικής αναταραχής και διαδηλώσεων στην Λευκορωσία. Η προαναφερθείσα συνεργασία θα συμβάλει στην αποφυγή χρήσης βίας προς τους πολίτες από το καθεστώς. Επιπροσθέτως, η Δύση μπορεί να ασκήσει πίεση στον Λουκασένκο δίνοντας οικονομικά κίνητρα και βοήθεια για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Το πιο σημαντικό ίσως είναι να εκπεμφθεί ένα μήνυμα στον Πούτιν για την μη πραγματοποίηση μονόπλευρης παρέμβασης στην Λευκορωσία, κάτι που η ΕΕ είχε αποτύχει να κάνει στην περίπτωση της Ουκρανίας.
Ένα μήνυμα από την Ηνωμένη Ευρώπη (United Europe)
Οι συνθήκες στην Λευκορωσία επηρεάζουν το σύνολο της Ευρώπης. Η σοκαριστικά βίαιη απάντηση στις ειρηνικές διαδηλώσεις και οι βασανισμοί που έλαβαν χώρα από τις δυνάμεις ασφαλείας ενάντια στους πολίτες της χώρας πρέπει να καταδικαστούν από όλες τις πλευρές. Ως νέοι επαγγελματίες και μέλη της Ηνωμένης Ευρώπης και ερχόμενοι από όλη την ήπειρο εκφράζουμε την βαθιά μας ανησυχία για την κατάσταση στην Λευκορωσία που έχει διαμορφωθεί από την ημέρα των εκλογών.
Μιας και οι πολίτες διαδηλώνουν για τα δικαιώματά τους και επιζητούν νέες δημοκρατικές , ελεύθερες και διαφανείς εκλογές, ζητάμε από τις αρχές της Λευκορωσίας να απελευθερώσουν άνευ όρων όλους τους κρατούμενους και να παρέχουν όλη την απαραίτητη βοήθεια στους τραυματισμένους.
Καλωσορίζουμε κινήσεις της ΕΕ για την υποστήριξη του Λευκορωσικού έθνους και ζητάμε από τις αρχές να αναλάβουν την ευθύνη για την καταστρατήγηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της χρήσης υπέρμετρης βίας ενάντια στους διαδηλωτές.
Πρόσφατες ενέργειες της κοινωνίας των πολιτών της Λευκορωσίας κατέδειξαν ότι η ελευθερία μπορεί να ενισχυθεί και για αυτό τον λόγο όλα τα διπλωματικά εργαλεία πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να ενισχυθούν σχετικές δυναμικές και ηγετικές ικανότητες στην κοινωνία της χώρας.
Authors/Συγγραφείς:
Stelios Kavvadias, Karina Matvienko, Yevgen Lantsuzovskyy, Justinas Lingevicius, Mihaly Szabo, Visar Xhambazi
Please find more information about United Europe’s Young Professional Advisors here.